مکان یابی مناطق مستعد پخش سیلاب با استفاده از فرآیند تصمیم گیری چندمعیاره (mce) مطالعه موردی: دشت ابراهیم آباد

بیش از 90درصد از سطح کشور را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل می دهد. کمبود نزولات جوی، فقر پوشش گیاهی و وقوع بارش های شدید کوتاه مدت، منجر به بروز سیلاب های حجیم و مخرب در این مناطق می گردد. علاوه بر خسارات جانی و مالی ناشی از سیلاب ها، بخشی از آنها وارد کفه های کویری شده و از دسترس خارج می شود. با توجه به پتانسیل تبخیر و تعرق بالا در این مناطق، احداث سدهای سطحی توجیه فنی- اقتصادی ندارد، بنابراین با اجرای عملیات پخش سیلاب می توان آب را در سفره های زیرزمینی دخیره نموده و در زمان مناسب مورد استفاده قرار می گیرند. کوثر (1364) فلسفه بهره وری هرچه بیشتر از سیلاب، همگام با کاستن زمان سیل به کمترین اندازه را از عوامل مهم تعیین محل پخش آب می داند. در این پژوهش، جهت مکان یابی مناطق مستعد پخش سیلاب در دشت ابراهیم آباد یزد از روش ارزیابی چند معیار(mce)استفاده شد. روش تحلیل چند معیاره چارچوبی است که به تصمیم گیران کمک می کند تا از میان سیاست ها و طرح های مختلف با اهداف چندگانه بهترین گزینه را انتخاب کنند. روش های متعددی برای تحلیل ارزیابی چند معیاری وجود دارد که یکی از مهمترین و اصلی ترین آنها روش ترکیب خطی وزن داراست. با توجه به اینکه در فرایند مکان یابی، مولفه های کمی و کیفی مختلفی نقش دارند،لازم است که اهمیت هریک از این مولفه ها در فرآیند بررسی شود. در این مطالعه از روش مقایسه زوجی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی جهت وزن دهی معیارهای موثر استفاده گردید. معیارهای زمین شناسی، خاک، پوشش گیاهی، ژئومورفولوژی، هیدرولوژی، هیدروژئولوژی و اقتصادی- اجتماعی به همراه زیرمعیارهای مرتبط با هر معیار (20زیرمعیار) با استفاده از روش فرآیند سلسله مراتبی، در نرم افزار expert choice وزن دهی شدند. لایه های تهیه شده در محیط نرم افزار idrisi با استفاده از منطق و توابع فازی استاندارد گردیدند. نتایج حاصل از این وزن دهی نشان داد که معیارهای موثر در مکان یابی وزن های مختلفی را بر اساس نظر کارشناسان به خود اختصاص می دهند که از این بین معیار خاک و هیدروژئولوژی به ترتیب با وزن های 256/0 و 251/0 با اهمیت ترین معیارها و معیار زمین شناسی و اقتصادی اجتماعی به ترتیب با وزن های 046/0 و 065/0 کم اهمیت ترین معیارها تشخیص داده شد. از بین زیرمعیارها، زیرمعیار بافت خاک و نفوذپذیری سطحی به ترتیب با وزن های 156/0 و 148/0 با اهمیت ترین زیرمعیارها و زیرمعیار ضخامت آبرفت و فاصله از جاده به ترتیب با وزن های 004/0 و 006/0 کم اهمیت ترین زیرمعیارها شناسایی شد. در این تحقیق بعد از روی هم گذاری لایه ها با روش ترکیب خطی وزن دار (wlc) نقشه شایستگی منطقه به دست آمد. سپس با اعمال تابع siteselectمناطق مستعد پخش سیلاب مشخص شد. بعد از به دست آمدن مناطق مستعد، زون بندی منطقه جهت اولویت بندی منطقه برای اجرای عملیات پخش سیلاب انجام گرفت که در به ترتیب 11 اولویت در منطقه تعیین شد. که اولویت اول مساحتی برابر با 3827 هکتار است که با توجه به شکل کاملا منطق با دو فاز اجرا شده پخش سیلاب است.